Waarneming ter plaatse
Waar een boekenonderzoek bij uitstek het middel is voor controle van ingediende aangiften over reeds verstreken jaren of tijdvakken, zo is de waarneming ter plaatse (WTP) het middel voor de belastingdienst om de dagelijkse gang van zaken binnen
een onderneming in het heden te controleren. Hoeveel personeel is aanwezig? Op welke wijze worden urenlijsten bijgehouden? Wat is het aanwezige assortiment? Hoe groot zijn de voorraden? Wat zijn de gehanteerde prijzen? Op welke wijze wordt een transactie geadministreerd?
Waarneming ter plaatse komt vaak voor bij ondernemingen waar met contant geld wordt betaald. Zo worden horecabedrijven, uitzendbureaus, winkeliers, sloperijen en marktkooplui vaker met een waarneming ter plaatse geconfronteerd dan andere bedrijven. Van een waarneming ter plaatse krijgt u meestal bericht vooraf dat de belastingdienst langskomt, alleen vertelt men er in het algemeen niet precies bij wanneer. De belastingdienst is echter niet verplicht een waarneming ter plaatse aan te kondigen
en het komt dan ook voor dat een ondernemer wordt verrast door een onaangekondigd bezoek. De tijdens een waarneming ter plaatse vergaarde informatie kan op een later moment worden vergeleken met de administratieve vastlegging ervan.
Zichtwaarneming
Een veelvoorkomend type waarneming ter plaatse is de zichtwaarneming; een soort observatie. Een controleambtenaar komt dan anoniem naar uw onderneming en betaalt contant voor bepaalde diensten of goederen. Of een controleambtenaar stelt zich buiten verdekt op en telt het aantal afnemers of klanten dat uw onderneming bezoekt. Vervolgens is het voor de controleambtenaren eenvoudig om bij een later boekenonderzoek te controleren of de volledige omzet op die dag op juiste wijze is geadministreerd en verantwoord in de verschillende belastingaangiften.
Een rapport van een zichtwaarneming ter plaatse krijgt men in de regel pas veel later, bijvoorbeeld ten tijde van een boekenonderzoek dat een of twee jaar later wordt ingesteld. Dan is het lastig om de inhoud van het rapport te betwisten want welke ondernemer weet bijvoorbeeld nog precies hoeveel klanten hij op een bepaalde datum twee jaar geleden in de zaak had?
In die gevallen moet bedacht worden dat de bewijskracht van een enkele zichtwaarneming ter plaatse beperkt is en dat in de praktijk veelal meerdere zichtwaarnemingen ter plaatse plaatsvinden bij een onderneming. Het is in dergelijke gevallen verstandig na te gaan of van alle zichtwaarnemingen de rapporten zijn overgelegd of dat de belastingdienst een selectie heeft gemaakt van de waarnemingen ter plaatse waar een onjuistheid is geconstateerd. Een fiscaal advocaat van KanPiek Fiscale Advocatuur kan u hierin bijstaan.
WTP-rapport
Van een waarneming ter plaatse wordt een rapport opgemaakt. Als de daarin vastgelegde gegevens niet kloppen, is het raadzaam onmiddellijk te reageren en de inhoud van het rapport te betwisten. Controleer dan ook de compleetheid en wijze van totstandkoming van de waarnemingen ter plaatse. Wanneer in het rapport een waarschuwing wordt afgegeven, bijvoorbeeld omdat bepaalde stukken niet bewaard worden, dient deze waarschuwing direct betwist te worden en niet voor kennisgeving te worden aangenomen. In een later stadium zal de inspecteur die waarschuwing kunnen gebruiken om tot omkering van de bewijslast te komen wanneer belastingaanslagen door hem worden opgelegd.
Bevoegdheden
De bevoegdheid van de inspecteur om een waarneming ter plaatse of zichtwaarneming ter plaatse te verrichten is niet in de wet geregeld, maar wordt afgeleid van de in artikel 50 AWR opgenomen algemene verplichting om een inspecteur desgevraagd toegang te verlenen tot een gebouw (of grond). Hoewel er geen formeel beleid is gepubliceerd met betrekking tot de wijze waarop de belastingdienst van zijn WTP-bevoegdheden gebruik moet maken, is de Belastingdienst bij de uitoefening van zijn controlebevoegdheden gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
Het is raadzaam in een zo vroeg mogelijk stadium een fiscaal advocaat van KanPiek Fiscale Advocatuur in te schakelen als er sprake is van een waarneming ter plaatse om (de inhoud van) een WTP-rapportage te bestrijden. Dit gebeurt altijd in overleg met de cliënt, veelal ook met diens belastingadviseur en/of accountant.
