20 Aandachtspunten bij FIOD-verhoor
Niemand is verplicht vragen van de FIOD-opsporingsambtenaren te beantwoorden, ongeacht of u als getuige of als verdachte wordt gehoord. Een getuige is alleen verplicht op vragen van een rechter antwoord te geven als hij daartoe door de rechter wordt opgeroepen of gedagvaard. Als een getuige tegenover een rechter zwijgt, is dat een strafbaar feit. Maar als de getuige door te spreken zichzelf of directe familieleden zou belasten, mag hij ook voor de rechter zwijgen. Hij kan zich dan beroepen op zijn verschoningsrecht. Daarnaast kan een getuige beschikken over een afgeleid verschoningsrecht; bijvoorbeeld de belastingadviseur
of accountant die door een advocaat is ingeschakeld.
Een verdachte heeft nooit spreekplicht. Zowel de FIOD-opsporingsambtenaren als de rechter zijn verplicht aan een verdachte voorafgaande aan het verhoor mee te delen dat hij niet verplicht is op vragen te antwoorden. Een verdachte heeft dus altijd het recht te zwijgen. Hij kan daar gebruik van maken om (vooralsnog) zijn kaarten voor de borst te houden maar ook om redelijke eisen te stellen, bijvoorbeeld bedenktijd, het inroepen van rechtsbijstand bij het FIOD-verhoor of het verhoren op een geschikt moment. Eenmaal afgelegde verklaringen kunnen in beginsel niet meer worden teruggenomen. Gezegd is gezegd. Alles wat is gezegd kan en zal tegen u of uw cliënt worden gebruikt.
Eis legitimatie en noteer de naam/namen van de bij het FIOD-verhoor betrokken FIOD-opsporingsambtenaren.
Zorg dat er (twee) getuigen bij het FIOD-verhoor en bij de overige handelingen van de FIOD-ambtenaren aanwezig zijn.
Zorg dat er tijdens het FIOD-verhoor zo weinig mogelijk papier e.d. op uw bureau en tafels aanwezig is. Zorg dat alle dossiers in kasten of laden zijn opgeborgen.
Vraag voorafgaand aan het FIOD-verhoor hoe uw positie ligt. Wordt u als verdachte of als getuige aangemerkt? Zeg niets totdat u een fiscaal advocaat van KanPiek Fiscale Advocatuur heeft geraadpleegd. Als u als verdachte wordt aangemerkt heeft u het recht om met uw fiscaal advocaat te praten voordat het eerste FIOD-verhoor begint en kunt u zich te allen tijde beroepen op uw zwijgrecht. Maak van deze rechten gebruik. Verzoek bovendien om bijstand van uw fiscaal advocaat bij het FIOD-verhoor.
Vraag als u verdachte bent, voorafgaand aan het FIOD-verhoor, waar men u concreet van verdenkt en wat de gronden van die verdenking zijn (tot in detail). Vraag indien u getuige bent wie wordt verdacht, van welk strafbaar feit en waarom u als getuige door de FIOD wordt gehoord.
Als verdachte kunt u aan een FIOD-verhoor worden onderworpen. Als getuige heeft u het recht om vrijwillig een verklaring af te leggen, maar hiertoe bent u niet verplicht (tenzij u door een rechter bent opgeroepen).
Houd in iedere FIOD-verhoorsituatie voor ogen: “alles wat u zegt kan en zal tegen u worden gebruikt.” U kunt beter niets zeggen of bedenktijd vragen, dan onjuiste antwoorden geven.
Als u tijdens het FIOD-verhoor een verklaring aflegt dient u zich te beperken tot feiten en omstandigheden uit eigen wetenschap of ondervinding.
Vermijd dat u tijdens het FIOD-verhoor iets zegt dat u niet zeker weet of laat dat in ieder geval in de verklaring duidelijk tot uitdrukking komen. Ga in geen geval gissen, veronderstellen of meningen geven.
Interpreteer tijdens het FIOD-verhoor geen gebeurtenissen of getoonde bescheiden en aanvaard niet zonder meer een aan u voorgehouden uitleg van zaken.
Laat u niet door de FIOD-opsporingsambtenaren beïnvloeden en blijf bij de feiten. Laat u tijdens het FIOD-verhoor geen woorden in de mond leggen.
Beperk uw antwoord tot de gestelde vraag. Sla geen zijwegen in en geef geen, al dan niet ongevraagde, uitweidingen, commentaren of gissingen tijdens het FIOD-verhoor.
Aarzel niet de FIOD-opsporingsambtenaren een toelichting te vragen indien de vraag niet duidelijk is of als er geen echte vraag wordt gesteld. Wijs zonodig op het suggestieve karakter van een vraag.
Plaats uw verklaring goed in de tijd. Maak een duidelijk onderscheid tussen wat u op het moment van de gebeurtenis (wel of niet) wist en wat u pas later of van derden te weten bent gekomen.
Vraag bij het begin van het FIOD-verhoor een afschrift van het op te maken proces-verbaal. Hoewel de FIOD niet verplicht is een afschrift te verstrekken, doet men dat soms wel. De rechter-commissaris geeft meestal wel een afschrift aan een verdachte. Krijgt men geen afschrift, maak dan zo mogelijk zelf notities van het FIOD-verhoor, dat kan later behulpzaam zijn.
Verlang dat uw woorden letterlijk, althans zoveel mogelijk, worden opgenomen in het proces-verbaal van het FIOD-verhoor. Wees daarom zeer kritisch op de juiste vastlegging van zowel de gestelde vragen als uw antwoorden. Vraag dat de vastlegging gebeurt onmiddellijk na iedere vraag en antwoord. Spreek dat bij begin van het FIOD-verhoor af. Let er op dat alle belangrijke kleinigheden in de opgenomen verklaring tot hun recht komen. Lees de verklaring zelf eerst zorgvuldig door, alvorens de verklaring te ondertekenen. Meestal wordt de verklaring slechts aan u voorgelezen door de FIOD-ambtenaren. Sta erop dat u hem zelf kunt meelezen; u voorkomt daarmee discussies achteraf over het al dan niet overslaan van bepaalde passages.
Verlang dat onjuistheden verbeterd worden of dat de verklaring wordt aangevuld voordat het FIOD-verhoor wordt beëindigd. Toevoegingen kunnen eventueel onder de verklaring of aan de zijkant daarvan worden bijgeschreven. Schrijf bij een ernstig meningsverschil onder de verklaring in plaats van de handtekening: “dit is geen correcte weergave van mijn verklaring afgelegd tijdens het FIOD-verhoor.” De ervaring leert dan men daarna meestal wél bereid is één en ander te verbeteren.
Verlang dat in het proces-verbaal van het FIOD-verhoor de exacte tijdstippen van het begin en het einde van het FIOD-verhoor worden vermeld.
Indien er meerdere FIOD-verhoren plaatsvinden, vraag dan eerst de voorafgaande verklaring te lezen. Dit biedt u de gelegenheid eventuele aanvullingen op het voorafgaande FIOD-verhoor aan te brengen. Lezing kan voorkomen dat bij het volgende FIOD-verhoor met het eerdere FIOD-verhoor strijdige dingen worden gezegd.
Maak van eventuele onregelmatigheden tijdens de FIOD-verhoren notities. Laat ze vastleggen in het proces-verbaal van de FIOD-verhoren en meld ze aan uw fiscaal advocaat.
